Những nguồn cảm hứng không nằm trong thuật toán

Quản trị viên tháng 10 03, 2025

Có những ngày tôi nhận ra, cuộc đời mình được định hình bởi những âm thanh lặp đi lặp lại: tiếng rung nhẹ của điện thoại, một vệt sáng lóe lên từ màn hình, tín hiệu báo rằng “có gì đó mới” trong một vũ trụ vô hình luôn ở trong túi áo tôi. Mọi thứ trong thế giới này dường như gói gọn trong một lớp vỏ số hóa. Và đôi khi, chính nó khiến tôi nghẹt thở.

Tôi thường cảm thấy như thế mỗi khi không cho mình đủ khoảng không để thở — để những ý nghĩ tự do nhảy múa, không bị cột chặt vào bất kỳ nhịp điệu ngoài nào. Gần đây, tôi còn nhận ra: mình thiếu vắng một loại sáng tạo, một ngọn lửa cảm hứng thật sự.

Điều này nghe có vẻ mâu thuẫn, bởi tôi là kẻ dành quá nhiều thời gian trên Pinterest. Tôi từng nghĩ, trong số các “cơn nghiện màn hình”, Pinterest là thứ lành mạnh nhất: nó cho tôi một không gian gom góp, sắp xếp, phân tích những gì mình thấy đẹp, thấy cuốn hút. Nhưng rồi tôi hiểu ra: tôi cũng chỉ đang là con rối cho những vị thần thuật toán. Một tấm ảnh khiến tôi dừng lại, và ngay lập tức tôi bị ném vào mê cung của bảy mươi lăm tấm ảnh khác, na ná mà tinh vi, như thể vũ trụ đã biết tôi thèm khát điều gì.

Nhưng sáng tạo, cảm hứng… không nên “dễ” như thế. Ngọn lửa ấy phải được tìm thấy, phải được lao vào cuộc săn, phải nhen nhóm từ một tia sáng nhỏ rồi nuôi dưỡng nó. Tôi nghĩ đời người là một hành trình âm thầm xây dựng “từ điển riêng”: những bộ phim, tạp chí, quyển sách, bản nhạc, con người, góc phố, bữa tiệc, bộ quần áo… tất cả dần in dấu vào trí nhớ, làm biến đổi thị hiếu, làm ta trở thành chính ta. Và chắc chắn, nó không thể được thay thế bằng một bảng moodboard hoàn hảo.

Vậy ngoài Pinterest, tôi tìm cảm hứng ở đâu? Ngoài kia, trong thế giới không có nút like và gợi ý, tôi đã tìm thấy:

1. Nhìn người qua phố

Tôi sống ở New York, và lý do khiến tôi nhiều lần thốt lên “Tôi không thể rời nơi này” nằm ở thói quen… nhìn người. Không phải ở những con phố ngập tràn thời trang thương hiệu, mà ở những khu bình thường, nơi con người mặc chính mình ra đường: một cái áo thun nhàu, đôi tất màu lệch tông, ví tiền sờn mép, mái tóc chẳng buồn chải. Ở đó, sự sáng tạo nằm trong chi tiết nhỏ nhoi, trong cách người ta tồn tại.

2. Bảo tàng – nơi người ta nhìn, không phải chỉ để thấy

Tôi đến bảo tàng không chỉ để nhìn tranh. Tôi quan sát cách người khác nhìn. Có người đứng hàng giờ trước một bức vẽ, có người tách bạn đồng hành để lặng lẽ soi chiếu mình trong một bức tượng. Ở đó, trong một căn phòng trắng, họ buộc phải hiện diện, buộc phải đối diện cảm xúc và sự bối rối của chính mình.

3. Tạp chí in

Tôi yêu tạp chí giấy. Chúng là chứng nhân của một thời đại khó thở, nơi để tồn tại, người ta buộc phải sáng tạo đến tận cùng. Cảm giác lật từng trang in, không bị một thông báo nào chen ngang, khiến ý nghĩ có thời gian đâm rễ. Một bài báo, một bộ ảnh trên giấy, vẫn gây kinh ngạc hơn khi so với những gì lướt vội trên mạng.

4. Phá vỡ thói quen

Tôi là kẻ bị ám ảnh bởi thói quen. Cùng một con đường, cùng một quán cà phê, cùng một nhà hàng ăn đi ăn lại. Thói quen làm tôi yên tâm, nhưng chính những vết nứt nhỏ — một con phố chưa từng đi qua, một thể loại nhạc chưa từng nghe — mới làm vỏ bọc xơ cứng ấy vỡ ra, để sự sống ùa vào.

5. Điện ảnh

Có một định kiến kỳ lạ rằng đi xem phim phải có người đi cùng. Nhưng tôi đã học cách ngồi một mình trong rạp tối, để ánh sáng và âm thanh tràn qua, không bị phân tâm bởi ai đó ngồi cạnh. Sau mỗi bộ phim, tôi mang về những khung cảnh, chi tiết, màu sắc, rồi lưu giữ như những mảnh vụn cảm xúc.

6. Gặp gỡ những người xa lạ

Đi đến một bữa tiệc mà không quen ai — chính sự lúng túng ấy mới là mảnh đất của cảm hứng. Mỗi câu chuyện, mỗi mẩu đối thoại, giống như những tờ biên lai vo tròn bỏ trong túi áo: có cái chẳng đáng giá, nhưng tất cả đều là một sự trao đổi hiện hữu.

7. Một mình

Có những ngày, tôi tắt hết kế hoạch, ngồi trong căn phòng tĩnh lặng với một quyển sách. Ở đó, tôi cảm nhận rõ rệt bản thể mình nhất. Không mệt, không xao nhãng. Chỉ là tôi, những suy nghĩ, và khoảng không cho chúng thở.

Điều tôi đang học, là tìm lại vẻ đẹp trong việc bỏ công sức. Nấu một món ăn mới. Tập một động tác yoga khó. Tổ chức một bữa tối cùng bạn bè. Viết một bài blog như thế này. Tất cả đều đòi hỏi khởi đầu khó nhọc, nhưng sau cùng, nó khiến cuộc đời lấp lánh hơn.

Trong một thế giới mà mọi thứ được đưa đến quá dễ dàng, ta cần phải đi ngược. Ta cần chọn con đường gập ghềnh hơn, bởi ở đó, cảm hứng không được phát “theo gói”, mà được tìm, được thắp, được chạm tay vào. Và khi đêm đến, ta sẽ ngủ thật sâu, biết rằng mình đã sống một ngày đáng sống.

💌

Bạn có thể vẫn dùng Pinterest (tôi cũng thế), nhưng đừng quên: có những nguồn cảm hứng đang thở ngoài kia, ngoài màn hình, ngoài thuật toán. Bạn chỉ cần bước ra, và để mắt, để tai, để trái tim mở cửa.